HAL DEĞİŞİMİ
Maddeler ısı etkisi ile hal
değiştirebilirler. Su yeterince soğuduğunda donar, buz halini alır. Buz suyun
katı halidir. Çeşmeden akan su, dereler, göller ve denizler suyun sıvı haline
örnektir. Kaynamakta olan çaydanlıktan çıkan su buhar ise suyun gaz halidir.
Dondurma ve çikolata sıcağın etkisi ile
erimeye başlar.
Erime ve Donma: Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale gelmesine erime denir. Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı hale gelmesine donma denir. Erime ve donma birbirinin tersidir. Katı haldeki çikolatayı ısı etkisi ile eritip kalıplara döktüğümüzde çikolata ısı kaybeder. Donar ve tekrar katı hale gelir. Maddeler üçe ayrılır. Bunlar katı, sıvı ve gaz olarak bilinir.
Buharlaşma ve Yoğuşma: Sıvı bir maddenin
ısı etkisiyle gaz haline gelmesine buharlaşma denir. Çaydanlıkta kaynayan sudan
çıkan buhar suyun gaz haline iyi bir örnektir. Gaz halindeki bir maddenin ısı
kaybederek tekrar sıvı hale gelmesine ise yoğuşma denir. Çaydanlıktan çıkan su
buharına soğuk tencere kapağını tuttuğumuzda su buharı tencere buharında ısı
kaybeder ve su damlacıkları oluşur.
Doğada Su Döngüsünün sebepleri
Yeryüzündeki sular yerle gök arasında
durmadan devam eden bir döngü içindedir. Bunun nedeni suyun halden hale
geçmesidir. Güneşin etkisiyle buharlaşan sular gök yüzünde bulutları oluşturur.
Bulutlar çok küçük su damlacıklarından oluşur. Soğuk bir hava tabakasına
rastlayınca ısı kaybettikleri için bulutlardan yoğuşma çoğalır. Yoğuşmayla
ağırlaşan su damlacıkları yeryüzüne doğru düşmeye başlar. Buna yağmur denir.
Bazen soğuk hava tabakası buluttaki su damlacıklarını doldurur. Bu durum kar
yağmasına neden olur. Dolu ise yağmur damlalarının daha soğuk bir hava
tabakasına rastlayarak donması sonucu oluşur. Yeryüzüne yağışlarla tekrar dönen
su yine Güneşin etkisiyle buharlaşarak gökyüzüne yükselir. Böylece yeryüzündeki
su, dengesi sürekli olarak korunmuş olur.
Yeryüzünün %71’nin sularla kaplı
olduğunu bu suların yalnızca %3’nün içilebilir olduğunu BİLİYOR MUYDUNUZ?
Yeryüzündeki içilebilir
nitelikteki %3 oranındaki suyun %1’nin bulutlarda, %1’nin ise
ulaşılamayacak yerlerde olduğunu, insanların ancak kalan %1’lik kısmında
yararlanabildiğini BİLİYOR MUYDUNUZ?
Maddenin Hal Değişimi
Maddeler hal değişimi sırasında çevreden
ısı alır ya da çevreye ısı verirler. Çevreden ısı alarak katı halden sıvı hale
geçmeye erime, sıvı halden gaz hale
geçmeye ise buharlaşma adı verilir.
Çevreye ısı vererek gaz halden sıvı hale
geçmeye yoğuşma, sıvı halden katı
hale geçmeye ise donma adı verilirGaz haldeki su
buharının ani sıcaklık değişiminin etkisiyle
çevresine ısı verip sıvı hale geçmeden direkt katı hale
geçmesine kırağılaşma, katı haldeki
maddenin ise çevreden ısı alıp sıvı hale geçmeden direkt gaz hale geçmesine de süblimleşme denir.
Buharlaşma ve Kaynama Arasındaki İlişki:
Buharlaşma her sıcaklıkta ve sıvının
sadece yüzeyinde gerçekleşen bir hal değişimi olayıdır. Buharlaşma hızı
sıcaklığa bağlı olduğundan sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı da artar.
Buharlaşmanın en yoğun ve hızlı gerçekleştiği anda ise kaynama başlar. Kaynama
sadece belirli sıcaklıklara ulaşıldığında başlar ve sıvının her tarafında
gözlemlenir. Kaynama süresince de sıvının sıcaklığı değişmez
Hal değişimi, bir maddenin
sıcaklığı değişmeden moleküller arası potansiyel enerjisinin
ısı alarak ya da vererek değişmesi sonucu meydana gelir. Saf maddelerin hal
değişimi sırasında, sıcaklığı değişmez.
Madde,genel olarak 4 fazda bulunur:
Katı, sıvı,gaz, plazma..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder